မလေးရှားဝန်ကြီးချုပ် အန်ဝါအီဘရာဟင်က စက်တင်ဘာ ၁၁ ရက် တွင် မလေးရှားနိုင်ငံသည် ရှားပါးမြေကုန်ကြမ်းများ တင်ပို့မှုအား တားမြစ်ပိတ်ပင်ရန် မူဝါဒတစ်ရပ် ချမှတ်ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ရိုက်တာ သတင်းဌာနက ဖော်ပြခဲ့သည်။
အစိုးရက မလေးရှားနိုင်ငံ၏ ရှားပါးမြေစက်မှုလုပ်ငန်း ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကို ပံ့ပိုးပေးမည်ဖြစ်ကြောင်း အန်ဝါက ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့ပြီး အဆိုပါပိတ်ပင်မှုသည် “နိုင်ငံအတွက် အများဆုံးအကျိုးအမြတ်ကို ရရှိစေမည်” ဟု ပြောကြားခဲ့သော်လည်း အဆိုပြုထားသည့် ပိတ်ပင်မှုသည် မည်သည့်အချိန်တွင် အသက်ဝင်လာမည်ကိုမူ ထုတ်ဖော်ပြောကြားခြင်းမရှိပေ။ မလေးရှားနိုင်ငံ၏ ရှားပါးမြေသိုက်၊ ထုတ်လုပ်မှု၊ တင်ပို့မှုနှင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ရှယ်ယာဆိုင်ရာ အချက်အလက်များကို ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စျေးကွက်အပေါ် ၎င်း၏သက်ရောက်မှုကို စောင့်ကြည့်လေ့လာရန် ကျွန်ုပ်တို့ စုစည်းပါသည်။
အရန်များ- 2022 ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာ့ရှားပါးမြေသိုက်သည် တန်ချိန် သန်း 130 ခန့်ရှိပြီး မလေးရှားနိုင်ငံ၏ ရှားပါးမြေသိုက်မှာ တန်ချိန် 30000 ခန့်ရှိသည်။
United States Geological Survey အရ၊USGS ဒေတာကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အရန်ထားရှိမှုအရ ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာ့ရှားပါးမြေသယံဇာတ အရန်ငွေစုစုပေါင်းမှာ တန်ချိန် ၁၃၀ သန်း၊ တရုတ်နိုင်ငံ၏ အရန်ငွေမှာ တန်ချိန် ၄၄ သန်း (၃၅ ဒသမ ၀၁ ရာခိုင်နှုန်း)၊ ဗီယက်နမ်၏ အရန်ငွေမှာ တန်ချိန် ၂၂ သန်း (၁၇ ဒသမ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်း)၊ ဘရာဇီး၏ အရန်ငွေမှာ ၂၁ သန်း၊ တန်ချိန် (၁၆.၇၁%)၊ ရုရှား၏ အရန်ငွေမှာ တန်ချိန် ၂၁ သန်း (၁၆.၇၁%) ဖြစ်ပြီး လေးနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အရန်ငွေ စုစုပေါင်း၏ ၈၅.၉၃% ရှိပြီး ကျန်နိုင်ငံများမှာ ၁၄.၀၇% ဖြစ်သည်။ အထက်ပါပုံပါ အရန်ဇယားမှ မလေးရှားနိုင်ငံ၏ တည်ရှိနေခြင်းကို မမြင်နိုင်သော်လည်း၊ 2019 ခုနှစ် USGS မှ ခန့်မှန်းအချက်အလက်များအရ မလေးရှားနိုင်ငံ၏ ရှားပါးမြေသိုက်သည် တန်ချိန် 30000 ရှိသည်ဟု ခန့်မှန်းရပြီး ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အရန်ပမာဏ၏ အနည်းငယ်မျှသာဖြစ်ပြီး ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် 0.02% ရှိကြောင်း သိရသည်။
ထုတ်လုပ်မှု- မလေးရှားသည် 2018 ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ထုတ်လုပ်မှု၏ 0.16% ခန့်ရှိသည်။
USGS မှ ထုတ်ပြန်သော အချက်အလက်များအရ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ထုတ်လုပ်မှုအရ 2022 ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ရှားပါးသတ္တုထွက်ရှိမှုသည် တန်ချိန် 300000 ရှိပြီး တရုတ်၏ ထုတ်လုပ်မှုမှာ တန်ချိန် 210000 ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ထုတ်လုပ်မှု စုစုပေါင်း၏ 70% ရှိသည်။ အခြားနိုင်ငံများတွင်မူ 2022 ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်သည် ရှားပါးမြေတန်ချိန် 43000 (14.3%)၊ Australia မှ 18000 တန် (6%) နှင့် မြန်မာနိုင်ငံမှ တန်ချိန် 12000 (4%) ထုတ်လုပ်ခဲ့ပါသည်။ ထုတ်လုပ်မှုဇယားတွင် မလေးရှားနိုင်ငံ၏ တည်ရှိနေမှုကို သက်သေမပြရသေးဘဲ ၎င်း၏ထုတ်လုပ်မှုမှာလည်း အတော်လေးရှားပါးကြောင်း ညွှန်ပြနေသည်။ မလေးရှားနိုင်ငံ၏ ရှားပါးမြေကြီးထုတ်လုပ်မှုမှာ နည်းပါးပြီး ၎င်း၏ ထုတ်လုပ်မှုဒေတာမှာ အတော်လေး ရှားပါးသောကြောင့် USGS မှ ထုတ်ပြန်သော 2018 Mining Commodity Summary Report အရ မလေးရှားနိုင်ငံ၏ ရှားပါးမြေ (REO) ထုတ်လုပ်မှုသည် တန်ချိန် 300 ဖြစ်သည်။ China ASEAN Rare Earth Industry Development Seminar တွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည့် အချက်အလက်များအရ ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ရှားပါးမြေကြီး ထုတ်လုပ်မှုသည် တန်ချိန် ၁၉၀၀၀၀ ခန့်ရှိပြီး 2017 ခုနှစ်တွင် တန်ချိန် 134000 မှ 56000 တန်ခန့် တိုးလာခဲ့သည်။ မလေးရှားနိုင်ငံ၏ 2018 တွင် တန်ချိန် 300 ထုတ်လုပ်မှု 2018 တန် 190000 နှင့် နှိုင်းယှဉ် ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် 0.16% ရှိသည်။
စာရင်းဇယားများအရ မလေးရှားသည် 2022 ခုနှစ်တွင် ရှားပါးဒြပ်ပေါင်း 22505.12 မက်ထရစ်တန်နှင့် 2021 ခုနှစ်တွင် ရှားပါးဒြပ်ပေါင်း 17309.44 မက်ထရစ်တန်တို့ကို တင်ပို့ခဲ့သည်။ တရုတ်နိုင်ငံ၏ အထွေထွေ အကောက်ခွန် စီမံခန့်ခွဲရေးမှ တင်သွင်းသည့် အချက်အလက်များအရ ရှားပါးသော ရောနှောတင်သွင်းမှု ပမာဏ၊ တရုတ်နိုင်ငံရှိ earth carbonate သည် 2023 ခုနှစ် ပထမခုနစ်လတွင် 9631.46 တန်ခန့်ရှိခဲ့သည်။ ၎င်းတို့အနက် 6015.77 တန်ခန့်သည် မလေးရှားမှ ရောက်ရှိလာပြီး ပထမခုနစ်လအတွင်း တရုတ်၏ ရှားပါးမြေကာဗွန်နိတ် ရောစပ်တင်သွင်းမှု၏ 62.46% ရှိသည်။ ဤအချိုးအစားမှာ မလေးရှားသည် ပထမခုနစ်လအတွင်း တရုတ်နိုင်ငံ၏ ရှားပါးမြေကာဗွန်နိတ် ရောစပ်တင်သွင်းမှုတွင် အကြီးဆုံးနိုင်ငံဖြစ်လာသည်။ ရှားရှားပါးပါး ကာဗွန်နိတ် ရောစပ်ထားသော ရှုထောင့်မှကြည့်လျှင် မလေးရှားသည် တရုတ်တွင် ရောစပ်ရှားပါးသော ကာဗွန်နိတ်၏ အရေးပါသော ရင်းမြစ်ဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း တရုတ်နိုင်ငံမှ တင်သွင်းသည့် ရှားပါးမြေသတ္ထုတွင်းထွက်များနှင့် စာရင်းမဝင်သော ရှားပါးမြေအောက်ဆိုဒ် သတ္တုတွင်းထွက်များ၏ စုစုပေါင်းပမာဏကို သုံးသပ်ကြည့်လျှင် ယင်းတင်သွင်းမှုပမာဏ၏ အချိုးအစားမှာ မမြင့်မားသေးပေ။ ယခုနှစ် ပထမခုနစ်လတွင် တရုတ်နိုင်ငံသည် ရှားပါးမြေထွက်ကုန် ၁၀၅၇၅၀ ဒသမ ၄ တန်ကို တင်သွင်းခဲ့သည်။ ယခုနှစ် ပထမခုနစ်လတွင် မလေးရှားမှ တင်သွင်းသော ရှားပါးမြေကြီးကာဗွန်နိတ် ၆၀၁၅.၇၇ တန် အချိုးသည် ပထမခုနစ်လအတွင်း တရုတ်နိုင်ငံ၏ စုစုပေါင်းရှားပါးမြေထုတ်ကုန်တင်သွင်းမှု၏ ၅.၆၉ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ဖြစ်သည်။
သက်ရောက်မှု- ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ရှားပါးမြေ၀ယ်လိုအားအပေါ် အနည်းငယ် သက်ရောက်မှု၊ ရေတိုတွင် ရှားပါးမြေဈေးကွက်ကို ယုံကြည်မှု တိုးလာစေပါသည်။
မလေးရှားနိုင်ငံ၏ ရှားပါးမြေသိုက်၊ ထုတ်လုပ်မှုနှင့် တင်သွင်းခြင်းနှင့် တင်ပို့ခြင်းဆိုင်ရာ အချက်အလက်များအရ ၎င်း၏ ရှားပါးမြေများ တင်ပို့ခြင်းကို တားမြစ်သည့် မူဝါဒသည် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ရှားပါးမြေဆီလွှာ ထောက်ပံ့မှုအပေါ် သက်ရောက်မှု အနည်းငယ်သာ ရှိသည်ကို တွေ့မြင်နိုင်သည်။ တားမြစ်ချက်ကို အကောင်အထည်ဖော်မည့်အချိန်ကို အန်ဝါက မဖော်ပြထားဟု သုံးသပ်ပါက၊ မူဝါဒအဆိုပြုချက်မှ အကောင်အထည်ဖော်မှုအထိ အချိန်အနည်းငယ်သာရှိသေးပြီး စျေးကွက်အပေါ် သက်ရောက်မှုအနည်းငယ်ရှိသေးသည်။ သို့သော်လည်း မလေးရှားရှိ ရှားပါးမြေသိုက်နှင့် ထုတ်လုပ်မှုအချိုးအစားမှာ မြင့်မားခြင်းမရှိသဖြင့် အဘယ်ကြောင့် ဈေးကွက်အာရုံကို ဆွဲဆောင်နေသေးသနည်း။ Project Blue မှ လေ့လာဆန်းစစ်သူ David Merriman က မလေးရှားပိတ်ပင်မှု၏ အကျိုးသက်ရောက်မှုသည် အသေးစိတ်အချက်များ နည်းပါးခြင်းကြောင့် ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မသိရသေးသော်လည်း ရှားရှားပါးပါး ပိတ်ပင်မှုသည် မလေးရှားရှိ အခြားနိုင်ငံများတွင် လုပ်ကိုင်နေသော ကုမ္ပဏီများကို ထိခိုက်စေနိုင်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ Reuters တွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း သြစတြေးလျမြေရှားပါးကုမ္ပဏီကြီး Lynas Rare Earth Limited သည် ဩစတြေးလျတွင်ရရှိသော ရှားပါးသတ္တုများကို မလေးရှားတွင် စီမံဆောင်ရွက်ပေးသည့် စက်ရုံတစ်ခုရှိသည်။ မလေးရှား၏ စီစဉ်ထားသော ပို့ကုန်ပိတ်ပင်မှုသည် Lynas အပေါ် သက်ရောက်မှုရှိမရှိ လောလောဆယ် မရှင်းလင်းသေးဘဲ Lynas က တုံ့ပြန်ခြင်း မရှိပေ။ မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း မလေးရှားနိုင်ငံသည် အက်ကွဲခြင်းနှင့် စိမ့်ထွက်ခြင်းမှ ထုတ်ပေးသော ဓာတ်ရောင်ခြည်ပမာဏဆိုင်ရာ စိုးရိမ်မှုများကြောင့် Lynas ၏ စီမံဆောင်ရွက်မှုအချို့အပေါ် ကန့်သတ်ချက်များကို အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့သည်။ Lynas က အဆိုပါစွပ်စွဲချက်များကို စိန်ခေါ်ပြီး သက်ဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းများကို လိုက်နာကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။
မြန်မာနိုင်ငံတွင် မကြာသေးမီက အကောက်ခွန်ပိတ်သိမ်းခြင်း၊ Longnan ဒေသရှိ ဂေဟစနစ်နှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေးဆိုင်ရာ ကြီးကြပ်မှုပြဿနာများ ပြုပြင်ဆောင်ရွက်ခြင်းနှင့် မလေးရှားနိုင်ငံမှ ရှားပါးမြေတင်ပို့မှု တားမြစ်ပိတ်ပင်ခြင်းတို့ကြောင့် ထောက်ပံ့ရေး ပြတ်တောက်မှုများ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ၎င်းသည် စျေးကွက်ရှိ အမှန်တကယ်ရောင်းလိုအားအပေါ် သက်ရောက်မှုမရှိသေးသော်လည်း၊ ၎င်းသည် တင်းကျပ်သောရောင်းလိုအား၏ မျှော်လင့်ချက်များကို အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ ထုတ်ပေးခဲ့ပြီး စျေးကွက်ခံစားချက်ကို လှုံ့ဆော်ပေးခဲ့သည်။ မြစ်အောက်ပိုင်း လုပ်ငန်းတွေ ထိခိုက်တာရယ်ရှားပါးမြေကြီးအမြဲတမ်းသံလိုက်နှင့်လျှပ်စစ်မော်တာများအမြင့်ဆုံးရာသီအတွင်း ရှားပါးမြေဈေးကွက်သည် မကြာသေးမီက အလုံးစုံမြင့်တက်ခဲ့သည်။ အထက်ဖော်ပြပါအချက်များ၏ အကျိုးသက်ရောက်မှုကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားခြင်းဖြင့် ရှားပါးမြေဈေးနှုန်းများသည် ရောင်းလိုအားနှင့် ဝယ်လိုအားတွင် သိသာထင်ရှားစွာ ပြောင်းလဲမှုမရှိဘဲ စက်တင်ဘာလတွင် အားကောင်းသည့်လမ်းကြောင်းကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်မည်ဟု ကျွမ်းကျင်သူအချို့က ခန့်မှန်းကြသည်။
တင်ချိန်- စက်တင်ဘာ ၁၉-၂၀၂၃